რა უნდა იყოს მოყვასის სიყვარულზე ტკბილი და მშვენიერი?
სიყვარული ნეტარებაა, სიძულვილი - ტანჯვა.
მთელი სჯული და წინასწარმეტყველებები ღმერთისა და მოყვასის სიყვარულს ეფუძნება (მთ. 22, 40).
მოყვასის სიყვარული არის გზა, რომელსაც ღმერთის სიყვარულისაკენ მივყავართ, რადგანაც ქრისტემ ინება საიდუმლოდ განხორციელება ყოველ ჩვენს მოყვასში, ქრისტეში კი - ღმერთმა.
ნუ გეგონება, საყვარელო ძმაო, თითქოს მოყვასის სიყვარულის მცნება ასეთი ახლობელი იყოს ჩვენი დაცემული გულისათვის: მცნება სულიერია, გულს კი სისხლი და ხორცი მართავს: მცნება ახალია, ჩვენი გული კი - ძველი.
ჩვენი ბუნებრივი სიყვარული დაცემით არის შერყვნილი. იესო ქრისტე გვასწავლის, რომ იგი (ბუნებრივი სიყვარული) უნდა მოვაკვდინოთ და სახარებიდან გადმოვიღოთ მოყვასისადმი წმინდა სიყვარული - ქრისტესმიერი სიყვარული.
ახალი კაცის თვისებები მთლიანად ახალი უნდა იყოს, მას არავითარი სიძველე არ შეშვენის.
სახარების წინაშე არავითარი ფასი არა აქვს სისხლის დუღილს და ხორციელი გრძნობებით აღძრულ სიყვარულს.
ან რა ფასი უნდა ჰქონდეს, როდესაც სისხლის დუღილის დროს კაცი ფიცით ამტკიცებს, რომ სულს დადებს უფლისათვის, რამდენიმე საათის შემდეგ კი სისხლი რომ გაგრილდება, კვლავ იფიცება, არ ვიცნობ მასო?
სახარება უარყოფს სისხლის დუღილზე, ხორციელი გულის გრძნობებზე დამოკიდებულ სიყვარულს. იგი ამბობს: „ნუ ჰგონებთ, ვითარმედ მოვედ მე მიფენად მშვიდობისა ქვეყანასა ზედა; არა მოვედ მიფენად მშვიდობისა, არამედ მახვილისა. რამეთუ მოვედ განყოფად კაცისა მამისაგან თვისისა და ასული დედისაგან თვისისა და სძალი დედამთილისაგან თვისისა. და მტერ იყვნენ კაცისა სახლეულნი თვისნი“ (მთ. 10, 34-36).
დაცემამ გული სისხლის, სისხლის მეშვეობით კი სოფლის მპყრობელის მეუფებას დაუმორჩილა. სახარება ათავისუფლებს კაცს ამ ტყვეობისგან, ამ ძალადობისგან, და სული წმიდის ხელმძღვანელობას აბარებს.
სული წმიდა გვასწავლის წმიდად გვიყვარდეს მოყვასი.
სიყვარული, რომელსაც სული წმიდა აღძრავს და ასაზრდოებს, არის ცეცხლი. ეს ცეცხლი შრეტს ბუნებრივ, ხორციელ, დაცემით დაზიანებულ სიყვარულს.
„ხოლო რომელნი იტყოდეს, ვითარმედ ძალმიძს ორისავე დამჭირვადო, იგი თავსა თვისსა აცთუნებს“, თქვა წმ. იოანე სინელმა (თავი მე-3, 19).
რაში გამოიხატება ჩვენი ბუნების დაცემულობა? იმაში, რომ ადამიანს შეუძლია ბუნებით მხურვალედ უყვარდეს მოყვასი, მაგრამ როდესაც ეუბნებიან, რომ მოყვასი ისე უნდა უყვარდეს, როგორც სახარება უბრძანებს, ამისთვის საშინელი ძალდატანება უხდება საკუთარ თავზე.
ყველაზე მხურვალე ბუნებრივი სიყვარულიც კი ადვილად იქცევა სიძულვილად, შეურიგებელ მტრობად. ბუნებრივი სიყვარული ხშირად მახვილითაც გამოიხატებოდა (2 მეფ. 3, 15).
რა წყლულებითაა დაფარული ჩვენი ბუნებრივი სიყვარული! რა მძიმე სენია მიკერძოება! მიკერძოებას დამონებული სული მზად არის ყოველგვარი უსამართლობის, ყოველგვარი უსჯულოების ჩასადენად, ოღონდ კი თავისი ავადმყოფური სიყვარული დაიკმაყოფილოს.
ბუნებრივი სიყვარული კაცს მხოლოდ მიწიერს აძლევს, ზეციურზე იგი არ ფიქრობს.
ბუნებრივი სიყვარული მტრობს ზეცას და სული წმიდას, რამეთუ სული წმიდა ხორცის ჯვარცმას მოითხოვს.
იგი მტრობს ზეცას და სული წმიდას, რამეთუ მაცთურ სულს - არაწმიდასა და წარმწყმედელს - ემორჩილება.
სახარებას მივმართოთ საყვარელო ძმაო, მის სარკეში ჩავიხედოთ! ამ სარკის მეშვეობით განვიძარცვოთ ძველი სამოსელი, დაცემით შეძენილი, და შევიმოსოთ ახალი, უფლის მიერ გამზადებული.
ახალი სამოსელი კი არის ქრისტე: „რაოდენთა ქრისტეს მიმართ ნათელ-იღეთ, ქრისტე შეიმოსეთ“ (გალ. 3, 27).
ახალი სამოსელი არის სული წმიდა: „შეიმოსოთ ძალი მაღლით“ (ლკ, 24, 49), თქვა უფალმა ამ სამოსელზე.
ქრისტიანები ქრისტეს სამოსელს იმოსავენ ყოვლად სახიერი სული წმიდის მოქმედებით.
ქრისტიანისთვის შესაძლებელია ამ სამოსლის შემოსვა. „არამედ შეიმოსეთ უფალი იესო ქრისტე და ხორცთა ზრახვასა ნუ ჰყოფთ გულის სათქმელ“ (რომ. 13, 14), ამბობს მოციქული.
პირველად, როგორც სახარება გვამცნებს, განაგდე შენგან მტრობა, ძვირისხსენება, მრისხანება, განკითხვა და ყველაფერი, რაც პირდაპირ ეწინააღმდეგება სიყვარულს.
სახარება გვიბრძანებს ვილოცოთ ჩვენი მტრებისთვის, ვაკურთხოთ მაწყევარნი, კეთილი ვუყოთ მოძულეებს, შევუნდოთ მოყვასს ყოველივე, რაც გვავნო.
თუკი ქრისტეს შედგომა განგიზრახავს, ეცადე საქმით შეასრულო ეს მცნებები.
არ არის საკმარისი მხოლოდ დატკბე მცნებების კითხვით და გაიოცო მათში ჩადებული მაღალი ზნეობრიობა, - სამწუხაროდ, ბევრი სწორედ ამას სჯერდება.
როდესაც საქმით შეუდგები სახარების მცნებების შესრულებას, ამას ჯიუტად აღუდგებიან წინ შენი გულის მეუფენი: შენი საკუთარი ხორციელი მდგომარეობა, რომლის ძალითაც ხორცსა და სისხლს ემორჩილები, და დაცემულნი სულნი, რომლებიც კაცის დაცემულ მდგომარეობას განაგებენ.
ამა სოფლის სიბრძნე, მისი სიმართლე და დაცემულ სულთა სიმართლე მოგთხოვენ, არ დათმო შენი ღირსება და სხვა ხრწნადი უპირატესობები, მოგთხოვენ მათ დაცვას. შენ კი, სახარების წინამძღვრობით, თვით ქრისტეს წინამძღვრობით, მტკიცედ აღუდექი წინ უხილავ ბრძოლას.
ყველაფერი შესწირე მსხვერპლად სახარების მცნებების შესრულებას - ასეთი მსხვერპლის გარეშე ვერ შეძლებ მათ დაცვას. უფალმა ხომ უთხრა თავის მოწაფეებს: „რომელსა ჰნებავს შემოდგომად ჩემდა, უარ-ყავნ თავი თვისი“ (მთ. 16, 25).
თუკი უფალი ჩვენთან არის, გამარჯვების იმედიც გქონდეს: შეუძლებელია, გამარჯვება მას არ დარჩეს.
ითხოვე უფლისაგან გამარჯვება, ითხოვე მუდმივი ლოცვითა და ტირილით, და მოულოდნელად მოიხილავს შენს გულს სული წმიდის მადლი. უეცრად იგრძნობ, თუ რა ტკბილია მტრის სიყვარული.
ჯერ კიდევ წინ გიდევს ბრძოლა! წინ გიდევს სიმტკიცის გამოჩენა! შეხედე შენი სიყვარულის საგნებს? მთელი გულით ხარ მიჯაჭვული? მაშ, უარყავი ისინი.
ამ უარყოფას მოითხოვს შენგან უფალი, სიყვარულის მესაფუძვლე, არა იმისათვის, რომ სიყვარული და საყვარელი ადამიანები წაგართვას, არამედ იმისათვის, რომ ცოდვით შერყვნილი ხორციელი სიყვარულის უარყოფით შეძლო წმინდა, სულიერი სიყვარულის მოპოვება, რომელიც არის უმაღლესი ნეტარება.
ის, ვინც ერთხელ მაინც იგრძნო სულიერი სიყვარული, ზიზღით შეხედავს ხორციელ სიყვარულს, როგორც სიყვარულის საშინელ დამახინჯებას.
მაგრამ როგორ უნდა უარვყოთ სიყვარულის საგნები, რომლებიც თითქოს შეზრდიანო ჩვენს გულს? უთხარი ღმერთს: „ისინი შენები არიან ღმერთო! მე კი ვინა ვარ? სრულიად უმნიშვნელო, უძლური არსება და სხვა არაფერი“.
„დღეს ჯერ კიდევ მიწაზე დავალ, შემიძლია ჩემს საყვარელ ადამიანებს რაიმე მაინც ვარგო, ხვალ კი იქნებ გავქრე პირისაგან მიწისა და მაშინ ვინღა ვიქნები მათთვის? არავინ!“
„მინდა თუ არა, მოვა სიკვდილი, გამოჩნდება სხვა გარემოებები - ისინი ძალით მომწყვეტენ მათ, ვინც ჩემებად მიმაჩნდა: და აი, ისინი მე უკვე აღარ მეკუთვნიან. თუმცა, სინამდვილეში არც აქამდე მეკუთვნოდნენ, იყო მხოლოდ რაღაც ურთიერთობა ჩემსა და მათ შორის. ამ ურთიერთობით მოტყუებული, მე მათ ჩემებს ვუწოდებდი, ჩემებად ვაღიარებდი. მაგრამ მართლა ჩემები რომ ყოფილიყვნენ, ხომ სამუდამოდ ჩემს საკუთრებად დარჩებოდნენ?“
„ქმნილები ერთადერთს - შემოქმედს ეკუთვნიან: იგია მათი ღმერთი და მეუფე. უფალო, შენები შენთვის მომიცია - ამაოდ და არასწორად მივითვისე ისინი“.
ქმნილისთვის უმჯობესია ღმერთს ეკუთვნოდეს. ღმერთი მარადიულია, ყველგანმყოფი, ყოვლისშემძლე, უსაზომოდ სახიერი. მათთვის, ვინც ღმერთს ეკუთვნის, იგია ყველაზე სარწმუნო შემწე და მფარველი.
ღმერთი კაცს თავისას აძლევს და კაცი კაცისთვის თავისიანი ხდება, დროებით - ხორცით, საუკუნოდ კი - სულით, თუ ღმერთი ინებებს ადამიანისთვის ამ ნიჭის ბოძებას.
მოყვასის ჭეშმარიტი სიყვარული ღმერთის რწმენაზეა დამოკიდებული: იგი ღმერთშია. „რაითა ყოველნი ერთ იყვნენ - ეუბნება მაცხოვარი თავის მამას, - ვითარცა შენ, მამაო, ჩემდამო და მე შენდამი, რაითა იგინიცა ჩვენ შორის ერთ იყვნენ“ (ინ. 17, 21).
სიმდაბლე და ღმერთის ერთგულება კლავენ ხორციელ სიყვარულს. მაშასადამე, ეს უკანასკნელი საკუთარ თავზე მაღალი წარმოდგენითა და ურწმუნოებით საზრდოობს. გაუკეთე შენს საყვარელ ადამიანებს, რისი გაკეთებაც შეგიძლია და რის უფლებასაც სჯული გაძლევს, მაგრამ ყოველთვის ღმერთს მიანდე ისინი. მაშინ შენი ბრმა, ხორციელი, ანგარიშმიუცემელი სიყვარული ნელ-ნელ სულიერ, გონივრულ, წმინდა სიყვარულად იქცევა.
ხოლო თუკი შენი სიყვარული უსჯულო მიკერძოებაა, განაგდე იგი, როგორც სიბილწე.
თუ შენი გული არ არის თავისუფალი, ეს უკვე მიკერძოების ნიშანია.
თუ შენი გული დატყვევებულია, ეს არის უგუნური, ცოდვილი ვნების ნიშანი.
წმინდა სიყვარული სუფთაა, თავისუფალი, მთლიანად ღმერთისმიერი.
წმინდა სიყვარული არის სული წმიდის მოქმედება, რომელიც, გულის განწმენდის კვალდაკვალ, მასში დაიმკვიდრებს.
განაგდე მტრობა, განაგდე მიკერძოება, უარყავი ხორციელი სიყვარული და ამით მოიგე სულიერი სიყვარული: „მოიქეც ბოროტისაგან და ქმენ კეთილი“ (ფსალმ. 33, 15).
მიაგე პატივი მოყვასს, როგორც ღმრთის ხატს - ოღონდ ეს გააკეთე გულში, სხვებისთვის შეუმჩნევლად, შენი სინდისის წინაშე. დაე, შენი მოქმედება საიდუმლოდ ეთანხმებოდეს შენსავე შინაგან განწყობას.
მიაგე პატივი მოყვასს ასაკის, სქესის, კლასის განურჩევლად, და თანდათან შენს გულში წმინდა სიყვარული დაივანებს.
ამ წმინდა სიყვარულის მიზეზი კი არის არა ხორცი და სისხლი, არა გრძნობის კარნახი, არამედ ღმერთი. ქრისტიანობის დიდებას მოკლებულნი არ არიან მოკლებულნი სხვა დიდებას, რომელიც შექმნისას მიიღეს - ისინი ღმრთის ხატები არიან, და თუ ღმრთის ხატი საშინელი ჯოჯოხეთის ცეცხლში მოხვდა, ჩემი ვალია იქაც კი პატივი მივაგო მას.
მე რა ხელი მაქვს ცეცხლსა და ჯოჯოხეთთან! ღმერთის ბრძანებით ჩააგდეს იქ ხატი ღმრთისა, მე კი უნდა შევინარჩუნო მისი პატივისცემა და ამით თავი ვიხსნა ჯოჯოხეთის სახმილისაგან.
პატივი ეცი ბრმასაც, კეთროვანსაც, გონებასუსტსაც, ჩვილ ბავშვსაც, ბოროტმოქმედსაც, წარმართსაც, როგორც ღმრთის ხატებას. რა შენი საქმეა მათი უძლურებები და ნაკლოვანებები! თავს მიხედე, რათა შენი სიყვარული არ იყოს ნაკლულევანი.
ქრისტიანში პატივი მიაგე ქრისტეს, მან ერთხელ გვითხრა და კვლავაც გვეტყვიც, როდესაც საუკუნო ხვედრის გადაწყვეტის ჟამი დაგვიდგება: „რაოდენი უყავთ ერთსა ამას მცირეთაგანსა ძმათა ჩემთასა, იგი მე მიყავთ“ (მთ. 25, 40).
მუდამ გახსოვდეს სახარების ეს სიტყვები მოყვასთან ურთიერთობისას და მაშინ მოყვასის სიყვარულის თანამკვიდრი გახდები.
მოყვასის სიყვარულის თანამკვიდრი კი ამ სიყვარულით ღმერთის სიყვარულს დაიმკვიდრებს.
მაგრამ თუკი გგონია, რომ გიყვარს ღმერთი, ამ დროს კი შენს გულში ბუდობს სიძულვილი თუნდაც ერთი ადამიანის მიმართ, იცოდე, მწარედ იტყუებ თავს.
„უკუეთუ ვინმე თქუას, ვითარმედ მიყუარს ღმერთი და ძმაი თვისი სძულდეს, მტყუარ არს...“ - ამბობს იოანე ღმრთისმეტყველი, - „და ესე მცნებაი მოვიღეთ მისგან, რაითა რომელსა უყვარდეს ღმერთი, უყვარდეს ძმაიცა თვისი“ (1 ინ. 4, 20-21).
მოყვასისადმი სულიერი სიყვარულის გაჩენა არის ნიშანი, რომ კაცის სული სული წმიდის მიერ განახლდა. ისევ იოანე ღმრთისმეტყველს მოვუსმინოთ: „ჩუენ უწყით, რამეთუ მივიცვალენით სიკუდილისაგან ცხორებად, რამეთუ გვიყუარან ძმანი. ხოლო რომელსა არა უყვარდეს ძმაი, სიკვდილსა შინა დადგრომილ არს“ (იქვე, 3, 14).
ქრისტიანული სრულყოფილება მოყვასისადმი სრულ სიყვარულში მდგომარეობს, მოყვასისადმი სრული სიყვარული კი - ღმერთის სიყვარულში, რომლისთვისაც არ არსებობს სრულყოფილება, არ არსებობს წარმატების მწვერვალი.
ღმერთის სიყვარულში წარმატების გზა უსასრულოა, რამეთუ სიყვარული თვით უსასრულო ღმერთია: „ღმერთი სიყუარული არს“ (იქვე, 4, 16).
მოყვასის სიყვარული არის სიყვარულის შენობის ქვაკუთხედი.
საყვარელო ძმაო! ეცადე საკუთარ თავში მოყვასის მიმართ სულიერი სიყვარული გააღვიძო: თუ ამას შეძლებ, ღმერთის სიყვარულის მოხვეჭასაც მოახერხებ, ღმერთის სიყვარული კი აღდგომის, ზეციური სასუფევლის კარიბჭეს გაგიღებს. ამინ.

link

"შეინანეთ და გრწმენინ სახარებისა! შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათა" (მარკ. 1, 15). ესაა ღმერთკაცის ქადაგების პირველი სიტყვები. უფალი დღემდე გვიმეორებს ამ სიტყვებს სახარების მეშვეობით.
როდესაც მეტისმეტად მომრავლდა ცოდვა, მაშინ ზეცით ყოვლადძლიერი მკურნალი მოგვევლინა. იგი მოვიდა ჩვენი დევნულების, გვემისა და ვაების ქვეყანაში, რომლის ყველა სატანჯველი ჯოჯოხეთის საუკუნო ტანჯვათა წინამავალია, და გვახარა ხსნა, სასოება, კურნება ყოველთა კაცთა, გამონაკლისის გარეშე. შეინანეთ!
სინანულის ძალა ღმერთის ძალაზეა დაფუძნებული: მკურნალიც ყოვლადძლიერია და მის მიერ მოვლენილი კურნებაც. დედამიწაზე ქადაგების ჟამს უფალი განკურნებისაკენ მოუწოდებდა ყველას, ვინც ცოდვით იყო სნეული. ღმერთს არავითარი ცოდვა არ მიუჩნევია უკურნებლად და დღესაც ყველას მოუწოდებს, აღუთქვამს და მიჰმადლის კიდეც ყოველი ცოდვის მიტევებას, ყოველი სალმობის კურნებას.
ჰეი, სტუმარნო ამა სოფლისანო! თქვენ, ვისაც გიზიდავთ ფართო გზა, ამქვეყნიური ზრუნვის, შექცევისა და მხიარულების შეუნელებელი ხმაურით სავსე; თქვენ, ვინც ამ გზით ყველასათვის ცნობილი და ყველასაგან დავიწყებული აღსასრულის – პირქუში კუბოსა და კიდევ უფრო პირქუში მარადისობისკენ მიექანებით – შეჩერდით! ჩამოიბერტყეთ ამა სოფლის ხიბლი, მუდამ თავის მონობაში რომ გამყოფებთ! ისმინეთ, რას გამცნებთ მაცხოვარი, ჯეროვანი ყურადღება მიაგეთ მის სიტყვებს: "შეინანეთ და გრწმენინ სახარებისა! შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათა".
სტუმარნო ამა სოფლისანო, შეისმინეთ ეს მთავარი, მხსნელი შეგონება, თორემ ისე მიაღწევთ საფლავს, ხრწნილებისა და მარადისობის კარიბჭეს, რომ სწორ წარმოდგენას ვერც მარადისობაზე შეიქმნით და ვერც საკუთარ მოვალეობებზე ამ მარადისობაში შებიჯების წინ – მხოლოდ სამართლიან სასჯელს მოიმკით თქვენი ცოდვების გამო. ცოდვათა შორის კი უმძიმესია მაცხოვრის სიტყვების არად ჩაგდება, ანუ მაცხოვრის შეურაცხყოფა. შეინანეთ!
ცრუა და მაცთური ამსოფლიური ცხოვრების გზა: ახლად მოსულს იგი უსასრულო ასპარეზად ეჩვენება, რომელიც სინამდვილე ჰგონია, იმას კი, ვინც უკვე გალია ეს გზა, ფუჭი ზმანებებით მოფენილ უმოკლეს ბილიკად. შეინანეთ!
სახელიც, სიმდიდრეცა და სხვა წარმავალი უპირატესობებიც, რომელთა მოხვეჭასაც დაბრმავებულმა ცოდვილმა მთელი ამსოფლიური ცხოვრება, სულისა და ხორცის ყველა ძალა შეალია, უნდა დატოვოს მან იმ წუთებში, როდესაც სულს იძულებით შემოაძარცვავენ სამოსს – სხეულს – და ანგელოზები წარადგენენ ღმრთის სამსჯავროზე: კაცთათვის უცნობ და კაცთაგან დავიწყებულ სამსჯავროზე. შეინანეთ!
ძმებო, სახარების შუქზე მიუკერძოებლად დავუკვირდეთ ჩვენს ცხოვრებას – არარაობაა იგი! ყველა მის სიკეთეს გვტაცებს სიკვდილი, ხშირად კი სიკვდილზე ადრეც ვკარგავთ სხვადასხვა მოულოდნელ გარემოებათა გამო. ეს ხრწნადი, მსწრაფლწარმავალი სიკეთეები არც კი არიან ღირსნი, რომ სახელად სიკეთეს ვუწოდებდეთ – მათ უფრო ტყუილის, ობობას ქსელის სახელი შეჰფერით. ამ ქსელში გაბმულნი და შიგ გახლართულნი აკლდებიან ზეციურ, ჭეშმარიტ, წარუვალ სიკეთეებს, რომელთაც გვანიჭებს ქრისტეს სარწმუნოება, ქრისტეს შედგომა და სახარების მიხედვით ცხოვრების საიდუმლო გზა. შეინანეთ!
რა მწარედა ვართ დაბრმავებულნი! რა ნათლად ჩანს ამ დაბრმავებით ჩვენი დაცემა! ვხედავთ ჩვენს ძმათა სიკვდილს, ვიცით, რომ ჩვენც უცილობლად – და ვინ იცის, იქნებ ძალიან მალეც – მოგველის იგი, რამეთუ კაცთაგან არავინ დარჩენილა სამუდამოდ მიწის პირზე. იმასაც ვხედავთ, რომ ბევრს სიკვდილამდეც უმუხთლებს ხოლმე ცრუ სოფელი და ყოველდღიური სიკვდილის მსგავს სატანჯველში ვარდება. და ასეთი აშკარა გამოცდილების მიუხედავად მაინც ისე მიველტვით წარმავალ სიკეთეებს, როგორც რაღაც უცვალებელსა და მარადიულს. მხოლოდ მათზეა მიჯაჭვული ჩვენი გული! ღმერთი დაგვავიწყდა! დაგვავიწყდა დიადი და თანაც სასტიკი მარადისობა. შეინანეთ!
გვიმტყუნებს, ძმებო უცილობლად გვიმტყუნებს ყველა წარმავალი სიკეთე: მდიდარს – სიმდიდრე, სახელოვანს – სახელი, ჭაბუკს – სიჭაბუკე, ბრძენს – სიბრძნე. ერთადერთი, მარადიული, უმთავრესი სიკეთის მოხვეჭა ხელეწიფება კაცს: ესაა ჭეშმარიტი შეცნობა ღმრთისა, მასთან შერიგება და შეერთება, რასაც ქრისტე გვანიჭებს. მაგრამ უზენაეს სიკეთეთა მოსაპოვებლად აუცილებელია დავუტეოთ ცოდვილი ცხოვრება და მოვიძაგოთ იგი. შეინანეთ!
შეინანეთ! და რას ნიშნავს სინანული? ეს ნიშნავს შევინანოთ ჩვენი ცოდვები და მეტად აღარ ვცოდოთ – ასე უპასუხა ამ კითხვას პიმენ დიდმა. ამ გზით მრავალი ცოდვილი წმინდანად იქცა და მრავალმა უსჯულომ მართალის სახელი დაიმკვიდრა.
შეინანეთ! მოიკვეთეთ არა მარტო აშკარა ცოდვა – კაცისკვლა, პარვა, მრუშობა, ცილისწამება, ტყუილი, არამედ განაგდეთ დამღუპველი შექცევა, ხორციელი ტკბობა, არაწმინდა ოცნებები, უსჯულო ზრახვები: შეინანეთ ყველაფერი, უკლებლივ ყველაფერი, რასაც სახარება გვიკრძალავს, გულწრფელი სინანულის ცრემლში განბანეთ უწინდელი ცოდვილი ცხოვრება.
სასოწარკვეთილი და სულიერ დახსნილებას მიცემული ნუ იტყვი: "მძიმე ცოდვებში ჩავვარდი, ამდენი ხნის ცოდვილი ცხოვრებით ბოროტი ჩვევები შევიძინე, ისინი თითქოს ბუნებრივ თვისებებად მექცნენ, ამიტომ ჩემთვის უკვე აღარ არსებობს სინანული" (მაკარი დიდი, საუბარი მე-7, თავი მე-2). ამ უიმედო გულისსიტყვებს ჩაგძახის შენი ცხონების მტერი, რომელსაც შენ ჯერ კიდევ ვერ ხედავ და არ იცნობ.ეშმაკმა იცის სინანულის ძალა, შიშობს, იმან არ გამოსტაცოს შენი თავი კლანჭებიდან და ცდილობს გაგიტყუოს ჭეშმარიტი გზიდან, ამისთვის ღმერთის ყოვლადძლიერ წამალს – სინანულს – უძლურებას სწამებს.
სინანულის დამწესებელი შენი შემოქმედია, რომელმაც არაფრისაგან შეგქმნა. მით უფრო ძალუძს კვალვ აღგაშენოს, ძალუძს შეცვალოს შენი გული: ცოდვის მოყვარე გული ღმერთის მოყვარედ აქციოს; გრძნობადი, ხორციელი, ბოროტი ზრახვებით სავსე, ვნებებს დამონებული გული კი განწმინდოს და განასპეტაკოს.
ძმებო, გულისხმავყოთ ღმრთის გამოუთქმელი სიყვარული კაცთა დაცემული მოდგმისადმი! უფალი განკაცდა, რათა თავს ედო კაცთა წილხვედრი სასჯელი და თავისი ჯვარცმით გამოეხსნა დამნაშავენი. რამ მოიყვანა იგი აქ, მიწაზე, ჩვენი დევნულების მხარეში? ჩვენმა სიმართლემ? არა! იმ უბადრუკმა ყოფამ, ჩვენი ცოდვილი ცხოვრების გამო რომ ჩავცვივდით.
გავმხნევდეთ, ცოდვილნო! ჩვენთვის, სწორედ ჩვენთვის აღასრულა უფალმა დიადი საქმე თავისი განკაცებისა, ჩვენს სნეულებებს მოხედა მიუწვდომელი მოწყალებით. დავუტევოთ მერყეობა! დავუტევოთ სასოწარკვეთილება და ეჭვები! შევიმოსოთ სარწმუნოება, გულმოდგინება, მადლიერება და შევუდგეთ სინანულს, ხოლო სინანულის მეშვეობით ღმერთს შევურიგდეთ. "და უშჯულომან უკუეთუ მოაქციოს ყოველთაგან უშჯულოებათა, რომელნი ქმნნა, და დაიცვნეს ყოველნი მცნებანი ჩემნი, და ყოს მსჯავრი და სიმართლე და წყალობა, ცხოვნებით ცხოვნდეს და არა მოკუდეს. ყოველნი უსამართლოებანი მისნი, რომელნი ქმნნა, ცხოვნდეს" (ეზეკ. 1, 21-22). ამას ამცნებს უფალი ცოდვილებს თავისი დიდი წინასწარმეტყველის პირით.
ჩვენი სუსტი ძალების შესაბამისად მივემსგავსოთ უფლის დიდ სიყვარულს ჩვენდამი, რამდენადაც ეს ძალუძს მისი ხელით შექმნილ, დაცემულ ადამიანს: შევინანოთ! შევინანოთ არა მარტო სიტყვით, არა მარტო ხანმოკლე, უმნიშვნელო ცრემლით, არა მარტო გარეგნული მონაწილეობით საეკლესიო ღმრთის მსახურებაში და საეკლესიო წესების შესრულებით, რასაც ფარისევლები სჯერდებოდნენ, არამედ ცრემლსა და გარეგნულ ღმრთისმოსაობასთან ერთად ვყოთ ნაყოფი, ღირსი სინანულისა: ცოდვილი ცხოვრება დავუტეოთ და სახარების მცნებებს მივდიოთ.
"რაისათვის მოსწყდებით, სახლო ისრაელისაო" (ეზეკ. 18, 33)? რისთვის მოსწყდებით მარადიული სიკვდილით, ქრისტიანებო, თქვენი ცოდვების გამო? რისთვის ავსებთ ჯოჯოხეთის ჯურღმულს, თითქოს ქრისტეს ეკლესიაში არც კი არსებობდეს ყოვლისშემძლე სინანული? ეს უსასრულოდ კეთილი ნიჭი მიეცა "სახლსა ისრაელისასა" – ქრისტიანებს, და ნებისმიერ დროს, ნებისმიერი ცოდვის მიუხედავად ერთნაირი ძალით მოქმედებს: განწმენდს ყველა ცოდვას, აცხოვნებს ყოველს, ვინც ღმერთს შეუვრდება, თუნდაც ეს მისი სიცოცხლის უკანასკნელ წუთებში მოხდეს.
"რაისათვის მოსწყდებით, სახლო ისრაელისაო"?P ქრისტიანები იმიტომ კვდებიან მარადიული სიკვდილით, რომ მთელი ამქვეყნიური ცხოვრების მანძილზე ერთადერთი რამით არიან გართულნი: ნათლისღებისას დადებულ აღთქმებს არღვევენ, ცოდვებს ემონებიან, არად აგდებენ უფლის სიტყვებს, რომელიც მათ სინანულისაკენ მოუწოდებს. თვით სიკვდილის წინაც კი, უკანასკნელ წუთებში, ვერ ახერხებენ სინანულის ყოვლისშემძლე ძალის გამოყენებას! ვერ ახერხებენ, რამეთუ არავითარი წარმოდგენა არა აქვთ ქრისტიანობაზე, ან თუ აქვთ, ერთობ ნაკლული და უთავბოლო, რომელსაც სრული უმეცრების სახელი უფრო შეჰფერის, ვიდრე რაიმე ცოდნისა.
"ცხოველ ვარ მე", - ამბობს უფალი, თითქოს იძულებულია, ამით დაარწმუნოს ურწმუნონი და გულისხმა შთაბეროს უგულისხმოებს, - "არა მინებს მე სიკვდილი უთნოისა (ბოროტი კაცისა), ვითარ მოქცევაი მისი გზისაგან მისისა და ცხოვრება მისი" (ეზეკ. 33, 11). "რაისათვის მოსწყდებით, სახლო ისრაელისაო"?
იცოდა ღმერთმა კაცთა უძლურება, იცოდა, რომ ისინი ნათლისღების შემდეგაც განაგრძობდნენ ცოდვილ ცხოვრებას, და ამიტომ დააწესა თავის ეკლესიაში სინანულის საიდუმლო, რომელიც აღხოცს ნათლისღების შემდეგ ჩადენილ ცოდვებს. სინანული თან უნდა ახლდეს ქრისტეს რწმენას, წინ უნდა უძღოდეს ნათლისღებას, ხოლო მის შემდეგ უნდა განაქარვოს ქრისტეს რწმენას შედგომილი და ნათელღებული კაცის ცოდვები.
როდესაც ადამიანები იერუსალიმიდან და მთელი იუდეიდან მოდიოდნენ იოანესთან, რათა იორდანეში ნათელ-ეღოთ, ისინი თავიანთ ცოდვებსაც აღიარებდნენ მის წინაშე. იოანე კიბისაღმწერელი (თავი მე-4) ამბობს, ეს იმიტომ კი არ ხდებოდა, რომ იოანე ნათლისმცემელს მათი ცოდვების ცოდნა რამეში სჭირდებოდა, არამედ იმიტომ, რომ სინანულის სიმტკიცისათვის ცოდვების მონანიებასთან ერთად მათი აღიარებაც საჭირო იყოო.
იმავე წმ. მამის თქმით, - რომელმაც იცის, რომ მოვალეა აღიაროს თავისი ცოდვები, ეს ცოდნა აღვირს ასხამს, ეხმარება, რომ აღარ გაიმეოროს ისინი; და პირიქით, აუღიარებელი ცოდვები სიბნელეში ჩადენილ საქმიანობებს ჰგვანან – მათ გამეორებას არაფერი უდგას წინ.
ცოდვების აღიარებით ირღვევა მათთან კავშირი. ცოდვების მოძულება ჭეშმარიტი სინანულის ნიშანია, ღმრთის სათნო ცხოვრების წესის არჩევის ნიშანი. თუ ცოდვების ჩადენას მიეჩვიე, მათ აღიარებასაც მოუხშირე და მალე გათავისუფლდები ცოდვათა ტყვეობისგან, მაშინ კი მსუბუქად და სიხარულით შეუდგები უფალ იესო ქრისტეს.
ვინც ნიადაგ ღალატობს თავის მეგობრებს, იმას მეგობრები მტრებად უხდებიან და შორდებიან, როგორც მოღალატეს, მათი დაღუპვის მოსურნეს. ასევე, ვინც აღიარებს თავის ცოდვებს, იმას ტოვებენ ეშმაკები, რამეთუ დაცემული ბუნების სიამაყეს ეფუძნებიან და ვერ უძლებენ მხილებას, შერცხვენას.
ვინც განზრახ, შეგნებულად სცოდავს იმის იმედით, რომ მერე მოინანიებს, ის თვით ღმერთის მიმართ იქცევა მზაკვრულად. განზრახ და შეგნებულად მცოდველს უცაბედი სიკვდილი ეწევა და არ ეძლევა ის დრო, რომელიც შესანანებლად ჰქონდა განსაზღვრული.
აღსარების საიდუმლოთი აღიხოცება ყოველი ცოდვა, ჩადენილი სიტყვით, საქმით, გულისხმისყოფით. იმისათვის, რომ გულიდან ამოიძირკვოს დიდი ხნის ფესვგადგმული ცოდვილი ჩვევები, დროა საჭირო, საჭიროა მუდმივი სინანული. მუდმივი სინანული კი ნიშნავს გულის მუდმივ შემუსვრილებას, მუდმივ ბრძოლას გულისთქმებთან და გრძნობებთან, რომლებიც გულში ჩაბუდებული ცოდვილი ვნებების გამოვლინებას წარმოადგენენ, ხორციელი გრძნობებისა და მუცლის დათრგუნვას, სიმდაბლით ლოცვას და ხშირ აღსარებას.
ძმებო! ნებსითი ცოდვით დავკარგეთ წმინდა უმანკოება, რომლისთვისაც უცხო იყო არა მარტო ცოდვა, არამედ ბოროტის ცნობაც. ამ უმანკოების სულიერი ნათლით მოვედით სოფლად, შემოქმედის ხელით ქმნილნი, ჩვენ კი ის უმანკოებაც დავკარგეთ, ნათლისღებით განახლების შემდეგ რომ მოგვენიჭა, და ჩვენი შესამოსელი, მხსნელის მიერ განსპეტაკებული, ცხოვრების გზაზე ათასგვარი ცოდვით შევბღალეთ. ერთიღა დაგვრჩა განსაბანად – წყალი სინანულისა. და რა მოგველის, თუ განწმენდის ამ გზასაც უგულებელვყოფთ? წარვუდგებით უფალს ცოდვით შერყვნილი სულებით, რისხვით მოხედავს ღმერთი შებილწულ სულს და ჯოჯოხეთის ცეცხლს განუჩინებს სასჯელად.
"განიბანენით", - ეუბნება ღმერთი ცოდვილებს, - "წმიდა იქმნენით, მოსპენით უკეთურებანი სულთაგან თქუენთა წინაშე თუალთა ჩემთა, დასცხერით ბოროტთაგან თქუენთა და მოვედით და შევიტყუნეთ (მოდით და ვისაუბროთ)" (ეს. 1, 16-18). რითი მთავრდება ღმერთის ეს სამსჯავრო, სინანულის სამსჯავრო, რომლისკენაც ღმერთი ნიადაგ მოუწოდებს ცოდვილს მისი ამქვეყნიური ცხოვრების მანძილზე? თუ კაცი აღიარებს ცოდვებს, თავს-იდებს გულწრფელ სინანულს და ცოდვილ ცხოვრებას დაუტევებს, მაშინ ღმერთი თავის სამსჯავროზე ასეთ განჩინებას გამოიტანს: "უკუეთუ იყვნენ ცოდვანი თქუენნი, ვითარცა ღებილნი, ვითარცა თოვლი განვასპეტაკო, ხოლო უკუეთუ იყვნენ, ვითარცა ძოწეულნი მეწამულნი, ვითარცა მატყლი გავასპეტაკო" (იქვე).
და თუკი ქრისტიანი შეურაცხყოფს ღმერთის ამ უკანასკნელ, მრავალმოწყალე გაფრთხილებას, მაშინ ეუწყოს მისგან საბოლოო წარწყმედა: "ხოლო უკუეთუ არა გინდესთ, არცა ისმინოთ ჩემი, მახვილმან შეგჭამნესთ თქუენ, რამეთუ პირი უფლისა იტყოდა ამათ" (იქვე, 20), ამინ.

link

დღევანდელ სახარებაში (ქადაგება წარმოითქვა მენელსაცხებლე დედათა კვირას) საუბარია წმ. დედებზე, რომლებიც შეუდგნენ ქრისტეს მისი ამქვეყნიური ცხოვრების ჟამს, მოწამენი იყვნენ უფლის ვნებისა, ესწრებოდნენ მის დაკრძალვასაც. დაკრძალვა პარასკევს საღამოს შედგა – იმ დროს, როდესაც იუდეველთა მრისხანება ეტნას ცეცხლოვანი ლავასავით დუღდა და არა მარტო უფლის, არამედ ყველა მისი ახლობლის წინააღმდეგ იყო მიმართული. წმ. მოციქულები იძულებულნი გახდნენ მიმალულიყვნენ ანდა მხოლოდ შორიდან ედევნებინათ თვალი საოცარი სანახაობისათვის; უფალს ბოლომდე თან ახლდა მხოლოდ ერთი, უერთგულესი მოწაფე. და აი, ჩნდება იოსები – ქრისტეს ფარული მიმდევარი, სინედრიონის საპატიო წევრი, რომელიც აქამდე სინედრიონის შიშით მალავდა თავის შინაგან რწმენას. იგი უეცრად თრგუნავს ყველა დაბრკოლებას, ეჭვს, ყოყმანს, დღემდე რომ ხელ-ფეხს უკრავდა; მიდის ცივსა და სასტიკ პილატესთან, სთხოვს სამარცხვინო სიკვდილით დასჯილის გვამს, ღებულობს მას და კრძალავს დიდი პატივით. სახარება იოსების ამ საქციელს ახასიათებს, როგორც ვაჟკაცურსა და დიდსულოვანს, და იგი მართლაც ასეთი იყო: სინედრიონის წევრი ღმერთის მკვლელი სინედრიონის წინაშე, ამ მკვლელობის თანამონაწილე იერუსალიმის წინაშე ჯვარიდან ხსნის ღმერთკაცის გვამს და მიაქვს ბაღში, ქალაქის ჭიშკარსა და კედლებთან ახლოს. იქ, განმარტოვებასა და სიმყუდროვეში, ხეების ჩრდილქვეშ, კლდეში ნაკვეთ ახალ საფლავში, ნელსურნელებათა უხვი პკურების შემდეგ იოსები კრძალავს უწმინდეს სხეულს; უსპეტაკესი სახვევებით მოსავს მას, ვით ძვირფას საგანძურს. უფლის დაკრძალვაში მონაწილეობს აგრეთვე სინედრიონის სხვა წევრი, ნიკოდიმოსი, რომელიც ცოტა ხნით ადრე უფალთან მივიდა და იგი ღმერთის მოვლინებულად აღიარა. იოსებმა დიდი ქვა მიაგორა საფლავის კართან – კარს სახარება უწოდებს მცირე ნაპრალს მღვიმის შესასვლელში – და წავიდა, მან პირნათლად აღასრულა თავისი მსახურება. სინედრიონი თვალყურს ადევნებდა იოსების ყოველ ნაბიჯს. როგორც კი იგი იქაურობას გაშორდა, მცველები დაუყენა საფლავს და დაბეჭდა შესასვლელთან მიგორებული ქვა. ამგვარად, უფლის დაკრძალვა დამოწმებულია არა მარტო მის მიმდევართა, არამედ მტერთა მიერაც. სინედრიონის წევრთა ნაწილმა, მრისხანებითა და სიშმაგით შეპყრობილმა, უდიდესი ბოროტმოქმედების ჩადენით უნებლიეთ უდიდესი მსხვერპლშეწირვაც აღასრულა: ყოვლად წმინდა მსხვერპლის დაკვლით მათ გამოისყიდეს კაცობრიობა და დაასრულეს აქამდე შეწირულ მსხვერპლთა უნაყოფო რიგი. სინედრიონის სხვა წევრები, ძველი აღთქმის მართალთა წარმომადგენლები, ვისაც სულის კეთილი მიმართულება და კეთილი განწყობა ჰქონდა შეთვისებული, კაცთა მხსნელის დაკრძალვას ემსახურნენ, ამით დაასრულეს და დაბეჭდეს ძველი აღთქმის შვილთა საქმე. აქედან იწყება მხოლოდ ახალი აღთქმის მოღვაწეთა მსახურება.
წმ. დედები მამაცური თავგანწირვით იოსებს არ ჩამოუვარდებიან. პარასკევს ისინი დაკრძალვას დაესწრნენ, შაბათს კი, დასვენების დღეს, ვერ გაკადნიერდნენ დაერღვიათ ის სიმყუდროვე, რომელშიც, მღვიმის წმინდა სიბნელესა და სიმარტოვეში, უფლის გვამი განისვენებდა. დედებს განზრახული ჰქონდათ მაცხოვრისადმი მოწიწება იმით გამოეხატათ, რომ ნელსაცხებლებით შეემოსათ მისი გვამი. პარასკევს, დაკრძალვიდან დაბრუნებისთანავე, უამრავი ნელსაცხებელი იყიდეს და შაბათის შემდგომი დღის დადგომას დაელოდნენ, რომელსაც დღეს აღდგომის დღე – კვირა ეწოდება. მზის ამოსვლისას ღმრთისმოსავი დედები საფლავისაკენ გაეშურნენ. გზად მიმავალთ გაახსენდათ, რომ გამოქვაბულის შესასვლელში დიდი ქვა იდო, მწუხარებამ შეიპყრო და ერთმანეთს ეკითხებოდნენ: "ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" (მარკ. 16, 3). ეს ქვა კი იყო "დიდ ფრიად" (იქვე, 4). მაგრამ საფლავს რომ მიუახლოვდნენ, დაინახეს, რომ ქვა გადაგორებული იყო – ეს გააკეთა ნათლით შემოსილმა ძლიერმა ანგელოზმა. როდესაც ქრისტე აღსდგა, ანგელოზი ციდან დაეშვა, მივიდა საფლავთან, შიშის ზარი დასცა მცველებს, ბეჭედი შემუსრა და ლოდი გადააგორა, შემდეგ კი ლოდზე დაჯდა და დედებს დაელოდა. როდესაც ისინი მიუახლოვდნენ, ანგელოზმა აუწყა ქრისტეს აღდგომა და უბრძანა, რომ ეს ამბავი მოციქულებისთვისაც გადაეცათ. წმ. დედები პირველები იყვნენ, ვისაც უფლის სიყვარულისთვის, მტკიცე გადაწყვეტილებისთვის, რომ პატივი მიეგოთ ყოვლად წმინდა გვამისთვის, ქრისტეს აღდგომის ზუსტი და სარწმუნო უწყება მიეცა. ისინი იყვნენ აგრეთვე პირველი და ძლიერი მქადაგებელი აღდგომისა, რადგან ამის შესახებ მათ თვით ანგელოზმა ამცნო. ყოვლად სრული ღმერთისთვის უცხოა მიკერძოება, მის წინაშე ყოველი კაცი თანასწორია, მაგრამ განსაკუთრებული, უხვი და სულიერი დახვეწილობით გამორჩეული ნიჭების ღირსი ის გახდება, ვინც დიდი თავგანწირვით მიეახლება მას.
"ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" ამ სიტყვებს თავისი საიდუმლო მნიშვნელობა აქვს – იმდენად დიდი, რომ მოყვასისადმი სიყვარული და მისი სულისთვის სარგებლობის მოტანის სურვილი არ მაძლევს ამ საგანზე დადუმების უფლებას.
სამარე ჩვენი გულია. იგი ტაძარი იყო და სამარედ იქცა. ნათლისღების საიდუმლოთი მასში უფალი შემოდის, რათა დაიმკვიდროს ჩვენში და ჩვენს შიგნით იმოქმედოს. ამ დროს გული ტაძრად იკურთხება. მაგრამ ჩვენ ვართმევთ ქრისტეს მოქმედების საშუალებას, რადგან ვაცოცხლებთ ჩვენში ძველ კაცს და მუდამ დაცემული ნების, ტყუილით შერყვნილ გონების ძახილს მივყვებით. ქრისტე, ნათლისღებით შემოსული, კვლავაც მყოფობს ჩვენში, მაგრამ თითქოს მოწყლული და მომკვდარი ჩვენი საქმეებით. უფლის ხელთუქმნელი ტაძარი ვიწრო და ბნელ სამარედ იქცევა, მის შესასვლელში კი უზარმაზარი ლოდი დევს. ღმერთის მტრები მცველებს უყენებენ სამარეს, ბეჭედს ადებენ სივრცეს, რომელსაც ლოდი ფარავს. ლოდს ბეჭდით ადუღაბებენ კლდესთან, რათა სიმძიმის გარდა ეს ბეჭედიც უშლიდეს ხელს ქვასთან მიახლოებას. ღმერთის მტრები პირადად ადევნებენ თვალს, რომ უფლის სიკვდილი ხელშეუვალი დარჩეს. მათ ყველა შესაძლო დაბრკოლება დაადგინეს და განიხილეს, რათა არ დაეშვათ, როგორმე შეეჩერებინათ ქრისტეს აღდგომა.
ლოდი ჩვენი სულის სნეულებაა, რომელიც ხელუხლებლად იცავს ყველა სხვა ვნებას. წმ. მამები ამ ლოდს უგრძნობელობას (ულმობელობას) უწოდებენ (იხ. კიბე, თავი 18). ბევრი ალბათ იტყვის, ეგ რომელი ცოდვაა, რაღაც არ გაგვიგიაო. წმ. მამათა განსაზღვრებით, უგრძნობელობა არის განურჩევლობა სულიერ განცდათა მიმართ, კაცის სულის უხილავი სიკვდილი სულიერ საგანთა მიმართ – იმ დროს, როდესაც იგი ნივთიერ საგნებთან მიმართებაში სრულიად ჯანმრთელია. ხდება ხოლმე, რომ ხანგრძლივი ავადმყოფობისას ორგანიზმის ყველა ძალა იფიტება ყველა ხორციელი უნარი ჭკნება: მაშინ სნეულება, რაკი თავისთვის საზრდოს ვეღარ პოულობს, წყვეტს ადამიანის წამებას – ტოვებს სხეულს, რომელიც არაქათგამოცლილი და თითქოს უკვე მკვდარია; ასეთ სხეულს მოქმედების უნარი უკვე აღარა აქვს, რადგან ტანჯვისაგან გათანგულია: რაღაც საშინელი, ჩუმი ავადმყოფობა ღრღნის, რომელსაც არავითარი განსაკუთრებული თვისება არ გააჩნია. იგივე ემართება სულსაც: ხანგრძლივი უდებება – მუდმივი გართობა, ნებსითი ცოდვების შუაგულში ტრიალი, ღმერთისა და მარადიულობის დავიწყება, სახარების მცნებების სრული უგულებელყოფა ან ერთობ ზერელე დამოკიდებულება – ეს ყველაფერი სტაცებს ადამიანს თანაგრძნობას სულიერი საგნებისადმი, სული კვდება მათთვის. თუმცა თავისთავად სულიერი საგნები განაგრძობენ არსებობსას, მაგრამ ამ ადამიანისთვის მკვდრები არიან; იგი მათ ვეღარ აღიქვამს, რადგან თვითონ მისი ცხოვრება, სულიერ საგნებთან ცოცხალი კავშირი გაწყდა: ამიერიდან ყველა მისი ძალა მხოლოდ ნივთიერს, წარმავალს, ამაოს, ცოდვილს ემსახურება.
ყოველი, ვინც საკუთარი სულის მიუკერძოებელსა და საფუძვლიან გამოკვლევას მოისურვებს, დაინახავს მასში უგრძნობელობის სენს, დაინახავს, მთელ მის სიმძიმესა და სერიოზულობას და აღიარებს, რომ ეს სენი არის სულის სიკვდილის ნიშანი და გამოვლინება. ნახეთ, რა მოწყენა გვეუფლება, როგორც კი წმ. წერილის კითხვას დავაპირებთ! რა გაუგებარი, უმნიშვნელო, უცნაური გვეჩვენება წაკითხული! როგორ ვცდილობთ, მალე გავთავისუფლდეთ ამ საქმისგან! რატომ? იმიტომ, რომ არ თანავუგრძნობთ წმ. წერილს. ან რა სიმშრალეს, რა სიცივეს ვგრძნობთ, ლოცვას რომ ვიწყებთ! როგორ გვეჩქარება ჩვენი ზერელე, გაფანტული ლოცვის დასრულება! რას დავაბრალოთ ყოველივე ეს? იმას, რომ უცხონი ვართ ღმერთისთვის. ჩვენ გვწამს ღმერთის არსებობა, მაგრამ გვწამს მხოლოდ მკვდარი რწმენით: ჩვენს შინაგან განცდებში ღმერთი არ არსებობს.
რატომ გვავიწყდება მარადისობა? განა ჩვენ არ ვეკუთვნით მათ რიცხვს, ვინც მის უსასრულო სივრცეს უნდა შეერთოს? განა ისევე პირისპირ არ მოგველის სიკვდილი, როგორც სხვა ადამიანებს? მაშ, საიდან მოდის ეს გულგრილობა? იქიდან, რომ მთელი სულითა და გულით ნივთიერსა ვართ მიჯაჭვულნი, არასოდეს დავფიქრებულვართ და არ გვსურს დავფიქრდეთ მარადისობაზე, დავკარგეთ მისი ძვირფასი წინასწარგანცდა და სამაგიეროდ შევიძინეთ ყალბი განცდა, ჩვენს ამსოფლიურ ცხოვრებას უსასრულოდ რომ წარმოგვიდგენს. თანაც იმდენად ვართ მოტყუებულნი და მოხიბლულნი ამ ყალბი განცდით, რომ ყველა ჩვენს მოქმედებას, სულისა და ხორცის ყველა უნარს მსხვერპლად ვწირავთ ხრწნილებას: ოდნავადაც არ ვზრუნავთ საუკუნო ცხოვრებაზე – ამ დროს კი ყოველი ჩვენგანი სწორედ იმ სოფლის მუდმივი მკვიდრი უნდა გახდეს. რატომაა, რომ წყაროსავით ვაფრქვევთ უქმისმეტყველებას, ხუმრობას, მოყვასის განკითხვას, მის რაც შეიძლება დახვეწილ დაცინვას? რატომაა, რომ უდარდელად ვატანთ ქარს უამრავ დროს, ვერ ვძღებით გართობით, ვცდილობთ ერთი ფუჭი საქმე მეორეთი შევცვალოთ; და სულ მცირე დროც კი არ გვინდა დავუთმოთ ჩვენი ცოდვების აღიარებას, მათთვის გლოვას? იმიტომ, რომ შევითვისეთ ცოდვის, ყოველივე ამაოს მიმართ თანაგრძნობა და პირიქით, დავკარგეთ თანაგრძნობა ყველა იმ საქმისადმი, რომელიც კაცს ღმერთის წინაშე სათნო ყოფაში შეეწევა. უგრძნობელობას ჩვენს სულში ღმერთის მიმართ მტრულად განწყობილი ორი ძალა – ეს სოფელი და დაცემული ანგელოზები ნერგავენ ჩვენივე თავისუფალი ნების თანხმობით. უგრძნობელობა ფეხს იდგამს და ძლიერდება ამა სოფლის კანონების მიხედვით ცხოვრების, საკუთარი დაცემული ნებისა და გონების დაყოლის, ღმერთის მსახურების უგულებელყოფისა და მიტოვების გამო. როდესაც უგრძნობელობა მტკიცედ დაიმკვიდრებს სულში და მის თვისებად იქცევა, მაშინ უკვე ეს სოფელი და სოფლისმპყრობელნი მას საკუთარ ბეჭედსაც ადებენ: ბეჭედი კი ნიშნავს კაცის სულიერ კავშირს დაცემულ სულებთან და ამ სულთა გავლენისადმი საკუთარი ნების დამორჩილებას.
"ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" ისმის ზრუნვით, მწუხარებით, შეცბუნებით სავსე კითხვა. ამგვარ ზრუნვას, მწუხარებას, შეცბუნებას განიცდიან სულები, რომლებმაც ამა სოფლისა და ცოდვის მსახურება ეს-ეს არის მიატოვეს და უფლის შედგომა სწყურიათ. მათ თვალწინ მთელი თავისი საშინელი მასშტაბითა და მნიშვნელობით იშლება უგრძნობელობის სენი. მათ სურთ შეიძინონ ლმობიერი ლოცვა, სურთ წმ. წერილის კითხვა და ყველა სხვა საკითხავის დავიწყება, საკუთარ ცოდვათა ხედვის მოპოვება და მათთვის გლოვა – მოკლედ, სურთ, შეეთვისონ ღმერთს, მაგრამ ამ დროს წინ ეღობებათ მოულოდნელი, ამა სოფლის მსახურთათვის უცნობი დაბრკოლება – გულის უგრძნობელობა. სული, რომელსაც ამდენი ხნის უზრუნველი ცხოვრებით სასიკვდილო ჭრილობა აქვს მიყენებული, სიცოცხლის ნიშანწყალს არ ამჟღავნებს. ამაოდ ახსენებს გონება სიკვდილს, ღმრთის სამსჯავროს, საკუთარ ცოდვებს, ჯოჯოხეთის სატანჯველსა და სამოთხის ნეტარებას; ამაოდ ცდილობს გამოაღვიძოს გული ამგვარი აზრებით: გული ულმობელია, თითქოს მასთან საერთო არაფერი ჰქონდეს არც სამოთხეს და არც ჯოჯოხეთს, არც ღმრთის სამსჯავროს და არც საკუთარ ცოდვებს. მას ღრმა, სასიკვდილო ძილით სძინავს, სძინავს ცოდვის სასმისით გაბრუებულს. "ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" ეს ქვა კი არის "დიდ ფრიად".
წმ. მამათა სწავლების თანახმად უგრძნობელობის აღმოსაფხვრელად აუცილებელია მუდმივი, მოთმინე, განუწყვეტელი ბრძოლა მის წინააღმდეგ, აუცილებელია ღმრთისმოსავი ცხოვრება და საკუთარი თავისთვის განუწყვეტელი თვალყურის დევნება. ასეთი ცხოვრება კურნავს უგრძნობელობას, მაგრამ ეს სიკვდილი სულისა მხოლოდ ადამიანის მცდელობით როდი ქრება – მის დასათრგუნად ღმრთის მადლის შეწევნა გვჭირდება. უფლის ბრძანებით ანგელოზი მოდის მებრძოლ, გათანგულ სულთან, გადააგორებს უგრძნობელობის სულს, ლმობიერებით აღავსებს გულს და აუწყებს სულს აღდგომას, რომელიც მუდმივი ლმობიერების ჩვეულებრივი შედეგია. ლმობიერება პირველი ნიშანია იმისა, რომ გული გაცოცხლდა ღმერთისა და მარადიულობის მიმართ. და რა არის ლმობიერება? ეს არის ღმრთის მოწყალების განცდა საკუთარი თავის, საკუთარი უბადრუკი მდგომარეობის მიმართ, დაცემისა და მარადიული სიკვდილის მდგომარეობის მიმართ. იერუსალიმის მკვიდრთა შესახებ, რომლებიც წმ. პეტრე მოციქულის ქადაგებამ სწორედ მსგავს მდგომარეობაში ჩააყენა და ქრისტიანობის სურვილი გაუღვიძა. წმ. წერილი ამბობს, რომ მათ "შეინანეს გულითა" (საქ. 3, 37).
უფლის გვამს არაფრად სჭირდებოდა მენელსაცხებლე დედათა მიერ მოტანილი მირონი – იგი აღდგა მანამ, სანამ მირონს სცხებდნენ. მაგრამ წმ. დედებმა იმით, რომ დროულად შეიძინეს მირონი, განთიადისას გაეშურნენ უფლის ცხოველმყოფელი საფლავისაკენ, დათრგუნეს შიში გაბოროტებული სინედრიონისა და მრისხანე მცველების წინაშე, რომლებიც საფლავს სდარაჯობდნენ, დაამტკიცეს თავიანთი ერთგულება უფლისადმი. მათი ძღვენი ამაო გამოდგა, მაგრამ ასმაგად მიეზღოთ მისთვის – იხილეს ანგელოზი, რომელიც აქამდე არასოდეს უნახავთ, შეიტყვეს ამბავი, რომლის ჭეშმარიტებაში დაეჭვება შეუძლებელი იყო: უფლის და მასთან ერთად მთელი კაცობრიობის აღდგომა.
თავისთავად ღმერთს ჩვენგან არაფერი სჭირდება: არც სამსახური, არც თავგანწირვა – ეს ჩვენთვის არის აუცილებელი. მოდი, უფლის საფლავთან მივიტანოთ ეს მსახურება, როგორც ძვირფასი მირონი; დროულად ვიყიდოთ მირონი – კეთილი ნება! შეუძლებელია ცოდვის სამსახურისა და ღმერთის სამსახურის შეერთება: პირველი კლავს მეორეს. ნუ მივცემთ ცოდვას უფლებას, მოსპოს ჩვენს სულებში ღმერთის და ყოველივე ღმრთეებრივის მიმართ თანაგრძნობა! ნუ მივცემთ ცოდვას უფლებას, რომ დანერგოს ჩვენში თავისი შთაბეჭდილებები, ძალით დაეპატრონოს ჩვენს სულებს! ვინც სიყრმიდან უფალს შეუდგა და განუხრელად ასრულებდა ამ მსახურებას, ის სულიწმიდის მუდმივ მოქმედებას განიცდის, მადლისმიერი, ყოვლად წმინდა შთაბეჭდილებებით არის აღბეჭდილი და თავის დროზე ჭეშმარიტად შეიგრძნობს ქრისტეს აღდგომას, განცხოველდება ქრისტესმიერი სულით, დაბოლოს, ღმრთის ბრძანებითა და გამორჩევით გახდება ქრისტეს აღდგომის მქადაგებელი თავის ძმათათვის. იმან კი, ვინც უმეცრების ან ბოროტი მიდრეკილების გამო ცდოვას დაემონა, ვინც დაცემულ სულებთან დაამყარა კავშირი და მათ რიცხვს შეერთო, ვინც დაკარგა ერთობა ღმერთთან და წმინდანებთან, დაე სინანულით უწამლოს ცოდვებს. მუდამ ხვალისათვის ნუ გადავდებთ სინანულს, რათა უცაბედი სიკვდილი არ მოგვიხდეს და არ მოგვიტაცოს: მაშინ ვერ შევძლებთ დაუსრულებელი მშვიდობისა და დღესასწაულის სავანეში დამკვიდრებას; მაშინ, უხმარი სარეველას მსგავსად, ჯოჯოხეთის მარადიულ ცეცხლში ჩაგვყრიან. დაძველებული ჭრილობების განკურნება ისე სწრაფად და იოლად არ ხდება, როგორც უმეცრებს წარმოუდგენიათ. ამაოდ როდი გვეძლევა დრო სინანულისათვის, ამაოდ როდი ევედრებოდა ყველა წმინდანი ღმერთს ცხოვრების დღეთა განგრძობას, რათა სინანული მოესწროთ. საჭიროა დრო ცოდვილ შთაბეჭდილებათა აღსახოცად; საჭიროა დრო, რათა ჩვენს სულში მათ ნაცვლად სული წმიდისაგან დანერგილი შთაბეჭდილებები დაიბადოს; საჭიროა დრო, რათა სიბილწისაგან განვიწმიდოთ და სათნოების სამოსელი შევიმოსოთ. ასეთი კაცის სულში ქრისტე აღსდგება, და სამარე – გული – კვლავ ქრისტეს ტაძრად იქცევა. "აღსდეგ, უფალო, მაცხოვნე მე, ღმერთო ჩემო" (ფსალმ. 3, 6). სწორედ ღმერთის ამ საიდუმლო და ჭეშმარიტ აღდგომაში მდგომარეობს ჩვენი აღდგომაც. ამინ.

link

რამდენი ადამიანი აჰყოლია ამაო ხმებსა და ცილისწამებას! მრავალ უკეთილშობილეს, უჭკვიანეს კაცსაც კი ამ მიზეზით უდიდესი ბოროტმოქმედებები ჩაუდენია, რის გამოც ავის მოსურნისა და უკეთურის იარაღად ქცეულა. რატომ ხდება ეს? იმიტომ, რომ მათ დაივიწყეს ყოველი სათნოების საფუძვლის – ღმრთის სათნო განსჯის არსებობა, განსჯის დავიწყებას კი თავისთავად მოსდევს განუსჯელი მოქმედება. კაცობრიობის ისტორია ნათლად მოწმობს, რომ კეთილშობილ კაცთა ბოროტმოქმედებანი განუსჯელი ანუ წინასწარი განსჯის გარეშე ჩადენილი მოქმედებანი იყო.
ამას რომ აგვარიდონ, წმ. მამები გვირჩევენ განსაკუთრებული ყურადღება მივაქციოთ ღმერთის სიტყვებს: "ღაღადებაი სოდომისაი და გომორისაი განმრავლებულ არს და ცოდვანი მათნი დიდ არიან. გარდავიდე და ვიხილო, უკუეთუ ღაღადებისაებრ მათისა, რომელნი მოიწევიან ჩემდა, ეგრეთ აღესრულებიან" (დაბ. 18, 22). დავუკვირდეთ უფლის სიტყვებს, კარგად დავიმახსოვროთ და ჩვენს ქცევებში ამ რჩევით ვიხელმძღვანელოთ, რათა გადავურჩეთ დიდსა თუ მცირე ბოროტმოქმედებებს, კაცნი რომ ხშირად სწორედ განუსჯელობის გამო სჩადიან.
ქალაქები სოდომ და გომორა პალესტინის ბედნიერი ცის ქვეშ, ყველაზე ნაყოფიერ დაბლობზე მდებარეობდნენ. წმ. წერილი ამ დაბლობს თავისი სიუხვით ეგვიპტეს, ბუნების ზღაპრული სიმშვენიერით კი ედემს ადარებს (დაბ. 13, 10). იქაური მკვიდრნი, რაკი ამსოფლიური სიკეთენი მომეტებული ჰქონდათ, ნაყროვანების ნებას მიეცნენ. ჩვენ ვერ მივხვდებით, რა ხარისხს აღწევდა ეს ვნება ძველებში, რომლებსაც წარმოუდგენელი ფიზიკური ძალა და ჯანმრთელობა ჰქონდათ (იხ. ციცერონის სიტყვები მარკუს ანტონიუსის წინააღმდეგ). სოდომის უსჯულოება მდგომარეობდა ამპარტავნებაში, პურის სიჭარბესა და ღვინის სიუხვეში (შდრ. ეზეკ. 16, 49). ნაყროვანებისგან ჩვეულებრივ ჩნდება ხორციელი მდგომარეობა, მისგან კი განუყოფელია ხორციელი სიბრძნე, ანუ აზროვნების წესი კაცისა, რომელიც "ჰბაძვიდა პირუტყვთა უგუნურთა და მიემსგავსა მათ" (ფსალმ. 48, 13). ამა სოფლის სიბრძნის მთავარი და არსებითი ნიშანია ამპარტავნება, ეს კი თავისთავად ყველა ცოდვისა და ნაკლოვანების კარია. ამპარტავანმა არ იცის, რა არის ღმრთის თაყვანისცემა, შიში ღმრთისა, საღმრთო და სამოქალაქო კანონების დაცვა, მოყვასის, მისი მოთხოვნილებების, მისი კეთილდღეობის, თვით სიცოცხლის პატივისცემა; მისთვის უცხოა საკუთარი თავის შეცნობა, უცხოა სათნოება, იგია მტერი და მოძულე ყოველი კაცისა და საკუთარი თავისაც. ასეთი ადამიანი მზად არის ყოველგვარი უსჯულოების ჩასადენად, თითქოს რაღაც განსაკუთრებული უფლება ჰქონდეს ამისა. ამპარტავანი არის კაცი გაქვავებული გულითა და დემონური გონებით.
უკვე ვთქვით, რომ ნაყროვანებისაგან სოდომელებში ხორციელი მდგომარეობა განვითარდა: ამ მდგომარეობის სული და გული ამპარტავნება გახდა ("სული არ დამდაბლდება, თუ პური არ მოაკლდა", - თქვა ღირსმა პიმენ დიდმა). ბრმა ამპარტავნებისა და ამა სოფლის სიბრძნის შეერთებით იშვა მათი პირმშო – გაუმაძღარი, აულაგმავი გარყვნილება; ეს გარყვნილება ბუნებრივი ფორმებით კი არ დაკმაყოფილდა, არაბუნებრივი მოინდომა და ხარბად დაეწაფა მას: "ხოლო კაცნი სოდომთანი – ბოროტნი და ცოდვილნი ფრიად წინაშე ღმრთისა" (დაბ. 13, 13). ვერავითარმა ძლიერმა წამლებმა ვერ უშველა მათ ცოდვებს: ვერც უცხოთესლთა მეფის თხუთმეტწლიანმა ბატონობამ, ვერც მათი ჯარების დამარცხებამ და უამრავი ადამიანის დატყვევებამ ვერ გამოაფხიზლა სოდომელნი, ვერ აიძულა ცოდვების მონანიება. შეუნანებელმა ცოდვილებმა, აულაგმავ ვნებებს რომ იყვნენ მიცემულნი, ზეციური სასჯელი დაიტეხეს თავს: "ღაღადებაი სოდომისაი და გომორისაი განმრავლებულ არს და ცოდვანი მათნი დიდ არიან. გარდავიდე და ვიხილო, უკუეთუ ღაღადებისაებრ მათისა, რომელნი მოიწევიან ჩემდა, ეგრეთ აღესრულებიან".
ღმერთი, გამოეცხადა რა კაცს (პატრიარქ აბრაამს) კაცის სახით, კაცისავე მეტყველების წესს იყენებს, რათა აბრაამმა შეძლოს მისი სიტყვების გაგება და ეს სიტყვები მისაწვდომი და გასაგები გახდეს ყოველი ადამიანის, თვით ყველაზე უბრალოსთვისაც კი. ყოვლისმცოდნე, ყოვლისმხედველი და ყველგანმყოფი ღმერთი ამბობს: "გარდავიდე და ვიხილო" - მივიდე და ვნახო, მართლა ხდება თუ არა სოდომ და გომორაში ის დიდი უსჯულოებები, მე რომ მესმის. ამ სიტყვებში იგულისხმება: "არ მჯერა ხმების, მინდა საკუთარი თვალით დავრწმუნდე". ამავე სიტყვებშია ჩადებული დარიგება ჩვენთვის, რომ ადვილად არ ვენდოთ ცილისმწამებელს, არ ვიჩქაროთ მოყვასის განკითხვა, განსჯა და დასჯა; არ დავეშუროთ სიმკაცრესა და სისასტიკეს – ჯალათის ხელობას, ვიდრე ჩვენ თვითონ არ ვიხილავთ და არ დავრწმუნდებით იმის სისწორეში, რაშიც კაცს ადანაშაულებენ.
უგუნურ, ქარაფშუტა, უძლურ სულს სჩვევია ადვილად მიენდოს ცილისმწამებელთა სიტყვებს, განურისხდეს მას, ვისაც ბრალი დასდეს, შურისძიება ჩაიდოს გულში ისე, რომ არ გამოიძიოს, სამართლიანად შეისმინეს თუ არა კაცი. ხშირად ხდება, რომ ბოროტის გესლი სათავეს უდებს მითქმა-მოთქმას, ზერელე კაცთა მიამიტობა კი ხელს უწყობს მის გავრცელებას. ამგვარი უკეთური ზოგჯერ ტყუილს იგონებს და გულუბრყვილოებს გადასცემს დასათესად, ზოგჯერ კი ვინმეს უბრალო შეცდომას, უმნიშვნელო მარცხს ათას ტყუილსა და მართალს დაურთავს და საშინელ შეცოდებად აქცევს, თანაც ამ გამონაგონს გესლიანი დაცინვითა და ბოროტი ვარაუდებით აზავებს. ამგვარად, სათნოება კაცთა წინაშე ცოდვად წარმოსდგება, ბეწვისოდენა ნაკლი კი – დირედ. ბოროტება ასე უფრო ხშირად საკუთარი თავის შესანიღბად იქცევა: მოყვასის საქციელს იგი შავ სამოსელში ხვევს, ფარისევლურ აღშფოთებას გამოთქვამს და განიკითხავს მას, რათა საკუთარი თავი რაც შეიძლება უკეთესად წარმოაჩინოს. საჭიროა სიფრთხილე, ყურადღება და ღმერთისაგან ნამცნები განსჯის უნარი, რათა ტყუილი სიმართლედ არ მივიღოთ, არარსებული სინამდვილე არ გვეგონოს, უმნიშვნელო შეცდომა მნიშვნელოვნად არ გამოვაცხადოთ და მისატევებელი – მიუტევებლად.
ცილისწამება ჩვენ თვითონ უნდა შევამოწმოთ, ღმერთი ამას თავისი ღმრთეებრივი მაგალითით გვასწავლის: "ღაღადებაი სოდომისაი და გომორისაი განმრავლებულ არს და ცოდვანი მათნი დიდ არიან. გარდავიდე და ვიხილო, უკუეთუ ღაღადებისაებრ მათისა, რომელნი მოიწევიან ჩემდა, ეგრეთ აღესრულებიან". ღმერთმა, როგორც ყოვლისმხედველმა, კარგად იცოდა სოდომ-გომორელთა ცოდვები, მაგრამ შეზღუდულ კაცთათვის ჩვეული მოქმედება აიღო თავის თავზე, რათა ჩვენი შეზღუდულობის შესაბამისად ვიქცეოდეთ და არ მივითვისოთ უსაზღვრო არსების მოქმედება, რომლის სმენა და ხედვა შეუძლებელია ცდებოდეს. ესმა რა სოდომის გმინვა, ღმერთმა მაშინვე კი არ მოუვლინა სასჯელი მცოდველებს, არამედ ჯერ გამოიძია საქმე, თუმცა ყოველგვარი გამოძიების გარეშეც კარგად იცოდა ვითარება. განსჯის – სწორი და ჭეშმარიტად კეთილი მოქმედების ერთადერთი საფუძვლის – დავიწყება ყოველთვის უდიდეს ბოროტმოქმედებათა მიზეზი ხდებოდა. ამაოებას აყოლილი, ღმრთისმოშიშების, მოყვასის სიყვარულის უარმყოფელი ადამიანები ხშირად ვარდებიან ამ ცოდვაში. ისინი ვერც კი ამჩნევენ, რომ მათი ქცევა ყალბია, იმიტომ, რომ ყალბია თვით სათავე ამ ქცევისა. მეტიც, მათ არც ის იციან, რომ ეს სათავე ყალბია, რამეთუ არ იციან და არც სურთ, რომ იცოდნენ საღმრთო სჯული. ამნაირად, ისე სჩადიან უსჯულოებას, როგორც სიმართლეს, ბოროტებას აკეთებენ და ჰგონიათ, დიდ სიკეთეს ან, ყოველ შემთხვევაში სამართლიან საქმეს მაინც აღასრულებენ. "გზანი უგუნურთანი მართლიად ჩანედ წინაშე მათსა" (იგ. 12, 15), ამბობს წმ. წერილი.
ასეთი საქციელის მაგალითია ფარაონის კარისკაცის, პეტეფრეს მოქმედება უმანკო და კეთილშობილი იოსების მიმართ. პეტეფრეს ცოლს შეუყვარდა იოსები და, რაკი საწადელს ვერ მიაღწია, ცილი დასწამა თავისი ქმრის წინაშე, პეტეფრემ, ისე რომ საქმე არ გამოუძიებია, იოსები საპყრობილეში ჩააგდო. თავისი საქციელი ამ ადამიანს იმდენად სწორი და სამართლიანი ეჩვენებოდა (ვინაიდან მიჩვეული იყო განუსჯელად მოქმედებას), რომ აზრადაც არ მოსვლია მისი შემოწმება მთელი იმ ხნის მანძილზე, რაც იოსები ციხეში იჯდა – ციხიდან იგი ღმრთის განგებით გათავისუფლდა. თუმცა რა გასაკვირია, რომ ჭეშმარიტი ღმერთის უმეცარი წარმართი ასეთ ცოდვაში ჩავარდნილიყო: ეს წმიდა კაცებსაც კი ემართებოდათ, როდესაც ივიწყებდნენ, რომ დამნაშავეთა განკითხვასა და დასჯას წინ განსჯა უნდა უძღოდეს. ეს დაავიწყდა მოციქულთა სწორ იმპერატორ კონსტანტინესაც, რომელმაც სიკვდილით დასაჯა თავისი კეთილშობილი, ყველასათვის საყვარელი ძე – კრისპოსი. კრისპოსს დედინაცვალმა იმავე მიზეზით დასწამა ცილი, რომლითაც იოსებს – ეგვიპტელმა ქალმა. ამის შემდეგ სიმართლე გამომჟღავნდა, მეფე ღრმა მწუხარებას მიეცა, ტირილი და გლოვა დაიწყო, შეინანა თავისი დაუფიქრებელი საქციელი და მოვალედ მიიჩნია თავი, რაკი უდანაშაულო მოკლა, ახლა დამნაშავე დაესაჯა. ფავსტა მოაკვდინეს. ამგვარად, უკვე ორი მკვლელობა მოხდა: ერთი უსამართლო, მეორე – სამართლიანი, ორივეს მიზეზი კი ღმერთისგან ნამცნები განსჯის დავიწყება და ნაჩქარევი, წინდაუხედავი მოქმდება იყო.
წმ. იოანე მოწყალის, ალექსანდრიის პატრიარქის ცხოვრებაში ჭკუის სასწავლებელ და თანაც საშინელ ამბავს ვკითხულობთ. ალექსანდრიაში ერთი ბერი ჩავიდა, რომელსაც თან მშვენიერი ახალგაზრდა ქალი ახლდა. ამის დანახვაზე ბევრი დაბრკოლდა: იფიქრეს, ცოდვილ ცხოვრებას ეწევიანო, და ეს ამბავი პატრიარქს მოახსენეს. პატრიარქმა დაუყოვნებლივ ბრძანა, ორივე შეეპყროთ, სასტიკად ეცემათ და სატუსაღოში ჩაეყარათ. ღამე პატრიარქს სიზმრად ეს ბერი გამოეცხადა, უმოწყალოდ ნაცემი ზურგი აჩვენა და ჰკითხა: "მოგწონს, მეუფეო? ასე გასწავლა მოციქულმა ქრისტეს სამწყსოს გაძღოლა? "ნუ იძულებით, არამედ ნებსით, ნუცა საძაგელისა შეძინებით, არამედ გულს-მოდგინედ" (1 პეტრე, 5, 2). მერწმუნე, შენ შეცდი, როგორც კაცი". ეს უთხრა ბერმა და გაეცალა. პატრიარქს გაეღვიძა, მიხვდა, რომ შესცოდა და ღრმა სინანულმა შეიპყრო თავისი განუსჯელი, ნაჩქარევი საქციელის გამო. გათენდა თუ არა, ბრძანა, მოეყვანათ ბერი, რათა ენახა, მართლა ის გამოეცხადა ძილში თუ არა. ბერი ძლივსძლივობით ეახლა, რადგან მძიმე წყლულებისაგან სიარული უჭირდა. მის დანახვაზე პატრიარქს მკვდრის ფერი დაედო და სიტყვის თქმაც ვერ შეძლო. როდესაც გონს მოვიდა, სთხოვა ბერს, ტანთ გაეხადა – სურდა დარწმუნებულიყო, მართლა ჰქონდა თუ არა მას ის წყლულები, სიზმრად რომ ნახა. ბერმა გაიხადა და აღმოჩნდა, რომ იგი საჭურისი იყო, მაგრამ ამას ვერავინ მიხვდა მისი სიყმაწვილის გამო. ბერის ნაგვემი სხეული რომ ნახა, პატრიარქი ძალიან დამწუხრდა, მოიხმო მისი შემასმენელნი და სამი წლით განაყენა ეკლესიისგან. მერე კი პატიება სთხოვა ბერს და უთხრა: "შემინდე, ძმაო, არ ვიცოდი, რას ვიქმოდი, ვცოდე ღმერთისა და შენს წინაშე. მაგრამ არც შენ უნდა გევლო ასე აშკარად ქალთან ერთად – შენ ხომ ბერი ხარ!" მაშინ ბერმა დიდი სიმდაბლით მიუგო: "მერწმუნე, მეუფეო, სრულ სიმართლეს გეტყვი. ამ ცოტა ხნის წინ ღაზაში ვიყავი. საღამოხანს, წმ. მოწამეთა – კიროსისა და იოანეს საფლავების თაყვანისსაცემად რომ მივდიოდი, ეს ქალწული შემხვდა. მუხლებში ჩამივარდა და ტირილით მეუბნებოდა, ნება მომეცი, თან წამოგყვეო. უარი ვუთხარი და გაცლა დავაპირე, მაგრამ იგი უკან მომდევდა და მომძახოდა: "გაფიცებ, აბრაამის ღმერთს, რომელიც მოვიდა ცოდვილთა ცხონებისათვის და რომელიც განიკითხავს ცოცხლებსა და მკვდრებს, არ მიმატოვო!" როდესაც ვკითხე, რატომ მაფიცებ-მეთქი ასე, მწარედ ატირდა და მიპასუხა: "მე ებრაელი ვარ, მაგრამ მინდა წინაპართა ბოროტი სარწმუნოება დავაგდო და ქრისტიანი გავხდე. გაფიცებ, მამაო, ნუ მიმატოვებ, არამედ აცხოვნე ჩემი სული, რომელსაც სურს, იწამოს ქრისტე". ეს რომ გავიგონე, შემეშინდა ღმერთის სასჯელისა, თან წამოვიყვანე და წმინდა სარწმუნოების სწავლება დავუწყე. ერთად ვილოცეთ წმ. მოწამეთა საფლავებთან, ეკლესიაში მოვნათლე და ახლა დედათა მონასტერში მიმყავს".
როდესაც ბერის მონაყოლი მოისმინა, პატრიარქმა ამოიოხრა და თქვა: "რამდენი ფარული მონა ჰყავს უფალს! ჩვენ კი, გლახაკნი, მათ არც კი ვიცნობთ!" მერე აიღო ასი ოქრო და სურდა ბერისთვის მიეცა, მაგრამ მან არ გამოართვა ფული და უთხრა: "თუკი ბერს სწამს, რომ უფალი ზრუნავს მისთვის, არავითარი ოქრო არ სჭირდება, ხოლო თუ ოქრო უყვარს, მაშინ მას ღმერთი არა სწამს". ესა თქვა ბერმა, თავი დაუკრა მეუფეს და გავიდა. ამ მწარე გამოცდილების შემდეგ პატრიარქი მუდამ ერიდებოდა მოყვასის ნაჩქარევ განკითხვას და თავის მოწაფეებსაც იმავეს ჩააგონებდა.
ჩვენს სულიერ სალმობებს შორის, დაცემის შემდეგ რომ მივიღეთ, საკუთარ ნაკლოვანებათა უცოდინრობა და მათი დამალვის სურვილიც არის. სამაგიეროდ, გვჩვევია სხვის ნაკლოვანებათა ხედვის, მათი მხილებისა და დასჯისაკენ სწრაფვა. მეტიც, იმის გამო, რომ სინამდვილეში არ ძალგვიძს მოყვასის ნაკლოვანებათა დანახვა (ანდა ამ ადამიანს საერთოდ არ ახასიათებს ჩვენთვის ესოდენ სასურველი ნაკლოვანებები), არარსებულ ნაკლოვანებებს ვიგონებთ, თანაც მათ რჩეული მახვილსიტყვაობით ვნიღბავთ, ვამკობთ და ვაძლიერებთ. საკუთარი ნაკლი უმნიშვნელოდ და ადვილად მისატევებლად გვეჩვენება, მოყვასის კი, რაც შეგვიძლია, ვაზვიადებთ და ყოველგვარი სასჯელის ღირსად წარმოვადგენთ. ეს ვნება განსაკუთრებით ფეხმოკიდებულია იმ ადამიანებში, ვინც სრულ, თუმცა არც მათთვის არის უცხო, ვინც თითქოს ცდილობს სულის ცხონებას. ძალიან ფხიზლად უნდა ვადევნოთ თვალი საკუთარ თავს, რათა ამ სახიფათო გატაცებას გადავურჩეთ.
წმ. დავით მეფემ შესცოდა, მაგრამ კარგა ხანს (როგორც ხშირად ემართებათ ხოლმე ცოდვის უფსკრულში ჩავარდნილებს) ვერ მიხვდა და ვერ გააცნობიერა თავისი დაცემა. ღმერთმა ნათან წინასწარმეტყველს უბრძანა, ემხილებინა იგი. წინასწარმეტყველმა მეფეს იგავურად აღუწერა მისი მდგომარეობა და სთხოვა, განესაჯა და დაესაჯა დამნაშავე. მეფემ უმალ გამოიტანა განაჩენი, რომელიც სიმკაცრით ბევრად აღემატებოდა კანონის მოთხოვნას (2 მეფ. 12, 1-4). ასეთია ჩვენი დაცემული ბუნება! ჩვენი ცოდვებისათვის მოწყალებასა და შეწყნარებას მოველით, მოყვასის ასეთივე ცოდვებისათვის კი – პასუხისგებასა და სასჯელს. წინდახედულება და სიფხიზლე მოგვეთხოვება: სიფრთხილე საკუთარ თავთან მიმართებაში. ნუ განსჯი შენი აზრისა და წარმოდგენის მიხედვით, ვიღაცის გადმოცემის, მითქმა-მოთქმისა თუ ჭორების საფუძველზე რომ შეგექმნა, არამედ მიბაძე ღმერთს, რომელმაც თქვა: "ღაღადებაი სოდომისაი და გომორისაი განმრავლებულ არს და ცოდვანი მათნი დიდ არიან. გარდავიდე და ვიხილო, უკუეთუ ღაღადებისაებრ მათისა, რომელნი მოიწევიან ჩემდა, ეგრეთ აღესრულებიან". თუ შენგან კანონი მოითხოვს ვინმეს განსჯას, ზუსტად გამოიძიე საქმე და მხოლოდ მაშინ გამოიტანე მსჯავრი: იგივე კანონი ხომ მოყვასის განკითხვასაც გვიკრძალავს, თუკი ეს განკითხვა თვითნებურად, უსამართლოდ ხდება! ხშირად ყოფილა, რომ შურს, სიძულვილსა და ცილისწამებას უდიდესი მართალნი და თვით იესო ქრისტეც კი კაცთა საზოგადოებისათვის უდიდეს ბოროტმოქმედებად წარუდგენია.
ღმერთის სათნო განსჯა წინ უნდა უძღოდეს ჩვენს ყველა მოქმედებას, არა მარტო მოყვასის მიმართ, რათა ცილი არ დავწამოთ მართალ და უდანაშაულო ადამიანებს, ანდა სასტიკი სასჯელი არ დავადოთ იმ შეცოდებებისთვის, რომლებიც ასეთ მკაცრ ზომებს სრულიად არ იმსახურებენ: განსჯა წინ უნდა უძღოდეს ჩვენს ყველა მოქმედებას, როგორც გარეგნულს, ისე შინაგანს. წმ. მამები ამ განსჯას "სულიერ განსჯას" უწოდებენ – იმ მთავარ სათნოებას, რომელზეც დამოკიდებულია ყველა სხვა სათნოების სისწორე და, შესაბამისად, მათი ღირსება. სიკეთეც შეიძლება იყოს არასწორი და ბოროტებაც შეიძლება სიკეთის საფარველით იმოსებოდეს. ჩვენი ბუნებრივი სიკეთე ბოროტებასთან არის შერეული და მის მიერ დაზიანებული. ამ დაზიანებული ბუნების გამო ვერასოდეს ვენდობით ვერც გარეგნულად კეთილ აზრებს და ვერც გარეგნულად კეთილ გრძნობებს. ჩვენი შეზღუდულობაც და ჩვენი დაცემული ბუნებაც მოითხოვს, რომ ჩვენს მოქმედებას უსათუოდ წინ უძღოდეს განსჯა. ღირსი კასიანე რომაელი ანტონი დიდის შესანიშნავ სწავლებას გადმოგვცემს სულიერი განსჯის შესახებ. ერთხელ ანტონის ახლომახლო მონასტრებიდან ბერები ეწვივნენ და მთელი ღამე საუბარში გაატარეს. სიტყვა იმაზე ჩამოვარდა, თუ ყველაზე მეტად რომელი სათნოება იცავს მონაზონს ხიბლში ჩავარდნისა და ეშმაკის მახეთაგან. ერთნი მარხვასა და მღვიძარებას ასახელებდნენ, რამეთუ მათი მეშვეობით აზრი სიფაქიზეს იძენს, იწმინდება და უფრო ადვილად მიეახლება ღმერთს; მეორენი უპოვარებასა და ქონების მოძულებაზე მიუთითებდნენ, რამეთუ ამ გზით გონება თავს აღწევს მრავალფერ მიწიერ ზრუნვათა ბორკილებს და ღმერთს ეთვისება. სხვანი მოწყალებას აძლევდნენ უპირატესობას და უფლის სიტყვებს იმოწმებდნენ: "მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო, და დაიმკვიდრეთ განმზადებული თქუენთვის სასუფეველი დასაბამითგან სოფლისა" (მთ. 25, 34).
ანტონიმ ყველას მოუსმინა და ბოლოს თქვა: "ყველაფერი, რასაც თქვენ ამბობთ, საჭიროცაა და სასარგებლოც მათთვის, ვინც უფალს ეძიებს. მაგრამ ამ სათნოებებს არ შეიძლება გადამწყვეტი უპირატესობა მიენიჭოს, რადგან ბევრი მინახავს, ცხოვრებას რომ მარხვასა და მღვიძარებაში ატარებდა, უდაბნოში მიდიოდა განმარტოებისთვის, უმკაცრეს უპოვარებაში იყო, მთელ ქონებას გლახაკებს ურიგებდა და თვითონ კი უკიდურეს სიღატაკეში ცხოვრობდა, მაგრამ მერე მიატოვა ღმრთის სათნო გზა, ცოდვილი ცხოვრება დაიწყო და ქრისტესაც კი განუდგა. მაინც, რა იყო ამ სულიერი გაუმართაობის მიზეზი? ჩემის აზრით, ის, რომ მათ არ ჰქონდათ მთავარი – სულიერი განსჯის ნიჭი. განსჯა ასწავლის ადამიანს, ყველაფერში ერიდოს ზომის გადამეტებას და სამეუფო გზით იაროს. იგივე განსჯა არ აძლევს ეშმაკს უფლებას, რომ კაცს მარჯვნიდან, ანუ მეტისმეტი მარხვით სძლიოს, ანდა მარცხნიდან, სხეულის უზომო განსვენებით დასცეს. იგი სულისათვის თვალისა და ლამპრის მოვალეობას ასრულებს, როგორც სახარება გვასწავლის: "სანთელი გუამისაი არს თუალი. უკუეთუ თუალი შენი განმარტებულ იყოს, ყოველი გუამი შენი ნათელ იყოს. ხოლო უკუეთუ თუალი შენი ბოროტ იყოს, ყოველი გუამი შენი ბნელ იყოს" (მთ. 6, 22-23). ასეც არის! სულიერი განსჯა, იკვლევს რა კაცის ყოველ სიტყვასა და გულისთქმას, განაგდებს ყოველგვარ უკეთურ აზრსა და განზრახვას, საძაგელს ღმრთის წინაშე, და განარიდებს მისგან ხიბლს. ამას წმ. წერილიც გვიმოწმებს. საულს, ისრაელის პირველ მეფეს, რაკიღა არ გააჩნდა განსჯის უნარი, გონება დაუბნელდა და ვერ მიხვდა, რომ ღმერთისთვის მისი მცნების მორჩილება უფრო სათნოა, ვიდრე თვითნებური მსხვერპლშეწირვა: მან სწორედ იმით განარისხა ღმერთი, რითაც სათნო-ყოფას ფიქრობდა. საულს ეს არ დაემართებოდა, მისი გონება განსჯის უნარით რომ ყოფილიყო განათებული. მოციქული სულიერ განსჯას მზეს უწოდებს: "მზე ნუ დაჰვალნ განრისხებასა თქუენსა" (ეფეს. 4, 26). განსჯას ჩვენი ცხოვრების წინამძღოლადაც სახელდებენ: "რომელთა არ ჰქონდეს განკარგვა (განსჯა), დაცვივეს ვითარცა ფურცელი" (იგავი, 11, 14). წმ. წერილში მას რჩევაც (ძვ. ქართ. ზრახვა) ეწოდება, ურომლისოდაც ნაბიჯიც არ უნდა გადავდგათ. თვით სულიერი ღვინის სმაც კი, რომელიც "ახარებს გულსა კაცისასა", აკრძალულია ამ "ზრახვის" გარეშე: "ზრახვით ყოველსავე იქმოდე, ზრახვით ღვინოსა სუემდ" (იგავი, 31, 3). და კიდევ: "ვითარცა ქალაქი, ზღუდითა დარღვეული და არა მოზღუდვილი, ეგრეთვე კაცმან, რომელმან ყოს რაი განუზრახველად (განუსჯელად)" (იგავი, 25, 29). აქედან ნათლად სჩანს, რომ განსჯის უნარის გარეშე ვერც ერთი სათნოება ვერ აღმოცენდება და ვერც ბოლომდე შეინარჩუნებს სიმტკიცეს. ამგვარად, ყველა სხვა სათნოების დედა და მცველი განსჯის უნარია". ანტონი დიდის ამ აზრსა და დებულებას სხვა მამებიც ერთხმად დაეთანხმნენ.
სულიერი განსჯის მოპოვება შეიძლება წმ. წერილის, განსაკუთრებით კი ახალი აღთქმის კითხვით, აგრეთვე წმ. მამათა ნაწერების შესწავლით. მაგრამ ყოველმა ადამიანმა თავისი ცხოვრების წესის შესაფერისი წიგნები უნდა აირჩიოს. ერისკაცმა იმ წმ. მამათა თხზულებები იკითხოს, ვინც საერთოდ ყველა ქრისტიანისათვის წერდა, ზოგადსაცხოვრებელი მონასტრის მკვიდრმა – ცხოვრების ამ წესის მიმდევართათვის განკუთვნილი წიგნები, ხოლო განმარტოებულნი წმინდა დაყუდებულ მამათა სწავლებებს უნდა დაეწაფონ, რომლებიც მუდმივად საკუთარი თავის ხედვას ცდილობდნენ, საკუთარი თავის სულიერი, მადლისმიერი ხედვიდან კი ღმერთის სულიერ, მადლისმიერ ხედვამდე მიდიოდნენ. აუცილებელია, რომ ცხოვრების წესი საკითხავის შესაფერისი იყოს: "იყვენით მყოფელ სიტყვისა მის და ნუ ხოლო მსმენელ და შეურაცხისყოფელ თავთა თვისთა" (იაკ. 1, 22). აუცილებელია, რომ ცხოვრების წესი საკითხავის შესაბამისი იყოს, რათა იგი მხოლოდ უნაყოფო მეოცნებეობას არ წარმოშობდეს, არც აღგზნებისა და ხიბლის მდგომარეობას იწვევდეს. "სანთელ არს ფერხთა ჩემთა შჯული შენი და ნათელ – ალაგთა ჩემთა" (ფსალმ. 118, 105), ამბობს წმ. წერილი. ფეხებში აქ იგულისხმება ზოგადად მოქმედება, ალაგში – ქრისტიანის პირადი ქცევა, ნათელში კი – სულიერი განსჯა. მაშინაც, როდესაც საღმრთო სჯულს ვსწავლობთ და მაშინაც, როდესაც ვცდილობთ შევასრულოთ იგი, მდაბალი და გულმოდგინე ლოცვით უნდა გამოვითხოვოთ ზეგარდმო განათლება. ამას გვასწავლის წმ. წერილიც: "ნუ განმაშორებ მე მცნებათაგან შენთა" (ფსალმ. 118, 10); "მასწავენ მე სიმართლენი შენნი" (იქვე, 12); "განანათლენ თუალნი ჩემნი და მე განვიცადნე საკვირველებანი შჯულისა შენისანი" (იქვე, 18); "ნუ დაჰფარავ ჩემგან მცნებათა შენთა" (იქვე, 19).
სულის სარგებელია წმ. წერილისა და წმ. მამათა ეს რჩევა – ყოველ ჩვენს საქმეს, განზრახვას, გულისსიტყვას, ყოველ შინაგან სწრაფვასა და გატაცებას წინ სულიერი განსჯა წავუმძღვაროთ, საღმრთო სჯულის მიხედვით წარვმართოთ ჩვენი გარეგანი და შინაგანი ცხოვრება. უამისოდ ჩვენი ქცევა ვერც კეთილგონივრული იქნება და ვერც ღმერთისთვის სათნო; უამისოდ ყოველთვის გვაცთუნებს მტერი გარედანაც და შიგნიდანაც. ღმრთის შიშმა დაე გვასწავლოს მღვიძარება და სიფხიზლე, საღმრთო სჯულის შესწავლამ და მის მიხედვით ცხოვრებამ კი მოგვანიჭოს სულიერი განსჯა, რომელიც არის კარი სათნოებათა საცავისა და სულიერ სიკეთეთა საუნჯისა. ახდება, უეჭველად ახდება ჩვენზე უფლის სიტყვები: "რომლითა განკითხვითა განიკითხვიდეთ, განიკითხნეთ, და რომლითა საწყაულითა მიუწყოთ, მოგეწყოს თქუენ" (მთ. 7, 2).

link